Chuẩn bị xét xử phúc thẩm lần 2 vụ án cây xăng Khánh Hải

Theo nội dung vụ án, từ năm 1986 ông Ngô Quang Viễn và bà Bùi Thị Ngọc Lan chung sống với nhau như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn. Quá trình chung sống, ông Viễn và bà Lan đã tạo lập được tài sản chung là thửa đất số 41a, tờ bản đồ số 15, diện tích 1.180m đất tại khu phố Khánh Sơn 1, thị trấn Khánh Hải, huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận (gọi tắt khu đất 41a). Khu đất này được ông Viễn, bà Lan nhận chuyển nhượng từ năm 2004.

Sau khi nhận chuyển nhượng, ông Viễn và bà Lan đã xây dựng một cây xăng trên thửa đất này và năm 2008, tiếp tục xây dựng căn nhà cấp 4 (diện tích 125m2) để làm sinh hoạt hàng ngày. Giá trị xây dựng căn nhà là 1,1 tỷ đồng. 

Trước khi bà Lan qua đời, ông Viễn và bà Lan đã ký một loạt hợp đồng và thỏa thuận liên quan đến tài sản. Một trong những vấn đề lớn nhất là hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền trên đất cho ông Bùi Văn Thức. Hợp đồng này đã tạo ra một loạt tranh chấp sau khi bà Lan qua đời. 

Tại đơn khởi kiện ngày 10/7/2016 ông Viễn cho rằng trong Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản trên đất chỉ ghi giá trị chuyển nhượng là 300 triệu đồng để trốn thuế, trong khi giá trị thực phải là 6 tỷ đồng. Sau khi bà Lan chết, ông Thức không thanh toán tiền nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất. Hơn nữa, chữ ký trên Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất và Hợp đồng tặng cho đó không phải chữ ký của bà Lan. Ông Viễn cho rằng ông Thức đã ký giả chữ ký của bà Lan đề lừa ông ký vào các hợp đồng.

Từ đó ông Viễn đề nghị Tòa tuyên hủy Hợp đồng tặng cho DNTN xăng dầu Khánh Hải, Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất giữa ông, bà Lan với ông Thức, Hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp cho ông Thức. 

Bị đơn Bùi Văn Thức trình bày: "Ông là cháu ruột của bà Lan. Đầu năm 2013, bà Lan và ông Viễn đã làm thủ tục chuyển nhượng tài sản là nhà, đất và Doanh nghiệp xăng dầu Khánh Sơn cho ông. Ông Viễn cũng đã ký tên vào các Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền đất, Hợp đồng tặng cho doanh nghiệp tư nhân. Ông không đồng ý với yêu cầu khởi kiện của ông Viễn". 

Những người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan là đại diện của Văn phòng công chứng Thanh Hằng, UBND  huyện Ninh Hải đều cho rằng việc công chứng và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông Thức là đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật. 

Bà Bùi Ngọc Tâm, người cháu sống với ông Viễn, bà Lan cho biết: "Khi bà Lan còn sống, bà Lan có làm giấy tờ cho bà một lô đất trong thửa đất nói trên. Bà không hề hay biết việc tặng cho, chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản trên đất giữa ông Viễn, bà Lan với ông Thức". 

Tại bản án sơ thẩm ngày 29/9/2017, TAND tỉnh Ninh Thuận đưa ra quyết định bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông Ngô Quang Viễn. Tại Bản án dân sự phúc thẩm số 336/2018/DS-PT ngày 13/11/2018, TAND Cấp cao TP.HCM đã quyết định: Giữ nguyên Bản án dân sự sơ thẩm số 32/2017/D5-ST ngày 29/9/2017 của TAND tỉnh Ninh Thuận. 

Sau khi có bản án phúc thẩm, ông Viễn đã có đơn khiếu nại lên TANDTC, đề nghị xem xét lại bản án vì quyền và lợi ích của ông chưa được đảm bảo. Ngày 24/3/2020 Chánh án TANDTC  chấp nhận đơn của ông Viễn và ra Quyết định kháng nghị Giám đốc thẩm. 

Tại quyết định Giám đốc thẩm, HĐTP TANDTC cho rằng, HĐXX ở Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm nhận định thửa đất số 41a và tài sản trên đất nêu trên là tài sản riêng của bà Lan là không đúng, không phù hợp với quy định về xác lập quyền sở hữu chung. Bên cạnh đó, Tòa án hai cấp chưa xác minh, làm rõ giá chuyển nhượng thửa đất số 41a theo thỏa thuận của hai bên là bao nhiêu và ông Thức đã thanh toán đủ số tiền nhận chuyển nhượng đất chưa, nhưng lại bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông Viễn là chưa đủ căn cứ, không đảm bảo quyền lợi của ông Viễn. Đại diện VKSNDTC cũng đồng quan điểm của HĐTP TANDTC.

Căn cứ vào hồ sơ vụ án, Quyết định Giám đốc thẩm số 39/2020/DS-GĐT ngày 6/8/2020 của HĐTP TANDTC đã hủy Bản án dân sự phúc thẩm số 336/2018/DS-PT ngày 13/11/2018 của TAND Cấp cao tại TP.HCM và hủy Bản án dân sự sơ thẩm số 32/2017/DS-ST ngày 29/9/2017 của TAND tỉnh Ninh Thuận, giao hồ sơ vụ án cho TAND tỉnh Ninh Thuận để xét xử lại theo thủ tục sơ thẩm đúng quy định của pháp luật. 

Ngày 22/9/2022 TAND tỉnh Ninh Thuận đã đưa vụ án ra xét xử theo thủ tục sơ thẩm (lần 2). Tại phiên tòa, bị đơn không chứng minh được nguồn thu nhập để có thể mua lại các tài sản nói trên, cũng như không chứng minh được là đã trả tiền cho nguyên đơn. Bị đơn chỉ trình bày rằng đã trả đủ cho bà Lan số tiền 300 triệu đồng nhưng không có biên bản giao nhận tiền, không có người làm chứng.

Đối với các hợp đồng, tại kết luận giám định của phân viện khoa học hình sự tại TP.HCM đều xác định "chữ ký mang tên Bùi Thị Ngọc Lan trên các tài liệu Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất đề ngày 20/3/2013; Giấy tặng cho doanh nghiệp tư nhân đề ngày 07/3/2013; Giấy đề nghị chỉnh sửa, bổ sung thông tin khách hàng ngày 6/3/2013 không phải chữ ký của bà Bùi Thị Ngọc Lan”.  

Ông Viễn thì cho rằng, ông thỏa thuận bán tài sản cho bị đơn vì thấy chỗ tên bà Lan đã có chữ ký nên ông mới ký, ông không biết rằng đã có người ký giả chữ ký của bà Lan. Bên cạnh đó, thỏa thuận giá trị chuyển nhượng là 3 tỷ đồng chứ không phải 300 triệu đồng (theo hợp đồng và theo lời trình bày của bị đơn). 

Việc xác định giá trị tài sản tại thời điểm ký các hợp đồng, thỏa thuận (năm 2013) cao hơn 300 triệu đồng là có cơ sở. Bởi theo bản án của Tòa thể hiện: "Tại biên bản bổ sung hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất ngày 27/4/2012, bà Bùi Thị Ngọc Lan, ông Ngô Quang Viễn ký hợp đồng thế chấp vay tiền tại Ngân hàng đầu tư - phát triển Ninh Thuận xác định giá trị cho vay là thửa 41a và tài sản trên đất là 1.052.000.000 đồng". 

"Giá trị quyền sử dụng thửa đất 41a và tài sản gắn liền trên đất và doanh nghiệp tư nhân xăng dầu Khánh Sơn là tài sản chung của ông Viễn, bà Lan chưa được phân chia, vì vậy việc bà Lan không ký vào hợp đồng chuyển nhượng, hợp đồng tặng cho ngày 07/3/2013 và 20/3/2013 cũng như ông Thức không chứng minh được việc ông Thức đã trả cho ông Viễn số tiền của hợp đồng chuyển nhượng đã làm cho hợp đồng chuyển nhượng và hợp đồng tặng cho vô hiệu", HĐXX nhận định. Sau khi xem xét, HĐXX cấp sơ thẩm tuyên chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của ông Viễn đối với việc chia tài sản chung giữa ông Viễn và bà Lan; ông Bùi Văn Thức phải trả cho ông Viễn số tiền hơn 3,9 tỷ đồng. 

TAND tỉnh Ninh Thuận đã bác một số yêu cầu khác của ông Viễn đối với yêu cầu hủy hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất lập ngày 20/3/2013 giữa ông, bà Lan với ông Bùi Văn Thức đối với thửa đất số 41a; Yêu cầu hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số BN 986941 ngày 16/6/2013 cấp tên ông Bùi Văn Thức; Yêu cầu hủy giấy tặng cho doanh nghiệp ngày 07/3/2013 giữa ông, bà Lan với ông Bùi Văn Thức. 

Tòa tuyên ông Bùi Văn Thức được quyền sở hữu 1⁄2 giá trị (Tòa cũng tạm giao cho ông Thức quản lý 1/2) các tài sản sau: Quyền sử dụng thủa đất số 41a, cùng toàn bộ tài sản gắn liền trên đất. Những người thừa kế của bà Bùi Ngọc Lan có quyền khởi kiện yêu cầu chia thừa kế theo pháp luật bằng một vụ án khác. 

Cho rằng Tòa án đã xét thấy "hợp đồng chuyển nhượng và hợp đồng tặng cho vô hiệu" nhưng lại giao tài sản cho bị đơn là chưa bảo đảm khách quan và đúng pháp luật, vì vậy ngay sau phiên tòa ông Viễn đã nộp đơn kháng cáo lên TAND Cấp cao tại TP.HCM. Vụ án sẽ tiếp tục với phiên phúc thẩm vào ngày 22/9/2023.

Ảnh: DNTN xăng dầu Khánh Hải - nơi xảy ra vụ tranh chấp

TÂN MINH - TIẾN DŨNG