Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tăng tính chủ động cho Thủ đô, phù hợp với yêu cầu phát triển

Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) là một đạo luật đặc biệt quan trọng đối với Thủ đô

Báo cáo về việc xây dựng dự án Luật Thủ đô (sửa đổi), Chủ tịch Ủy ban nhân dân Tp.Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho biết, từ năm 2021, thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ 17, Thành ủy đã lãnh đạo, chỉ đạo Ủy ban nhân dân Thành phố chủ động triển khai việc tổng hợp thi hành Luật Thủ đô năm 2012 và phối hợp với Bộ Tư pháp lập hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Thủ đô (sửa đổi). Thành ủy đã thành lập Ban Chỉ đạo Xây dựng dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) do Bí thư Thành ủy trực tiếp làm Trưởng Ban.

Kết quả tổng kết thi hành Luật Thủ đô và nội dung đề xuất xây dựng Luật Thủ đô (sửa đổi) là một trong những cơ sở quan trọng để Thành ủy đề xuất với Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5/5/2022 về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân Tp.Hà Nội Trần Sỹ Thanh nêu rõ, việc xây dựng Luật Thủ đô (sửa đổi) nhằm khắc phục những khó khăn, hạn chế, bất cập trong xây dựng, phát triển, quản lý Thủ đô thời gian qua, những điểm hạn chế, không phù hợp của Luật Thủ đô năm 2012; đồng thời tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý; xây dựng cơ chế đặc thù, vượt trội, đi trước, mở đường, tạo thể chế thuận lợi để xây dựng, phát triển Thủ đô Hà Nội xứng tầm với vị trí, vai trò, trách nhiệm là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trái tim của cả nước; trung tâm lớn về kinh tế, văn hoá, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ và hội nhập quốc tế; có vai trò lan tỏa, thúc đẩy Vùng Thủ đô, vùng đồng bằng Sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước cùng phát triển.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân Tp.Hà Nội Trần Sỹ Thanh trình bày báo cáo tại buổi làm việc

Nhấn mạnh, dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) là một đạo luật đặc biệt quan trọng đối với Thủ đô, có nhiều cơ chế đặc thù, đột phá, có phạm vi tác động rộng, khác biệt với nhiều luật và văn bản dưới luật hiện hành, tác động đến thẩm quyền của nhiều cơ quan Trung ương; một số vấn đề mới, đột phá có nội dung phức tạp, khó về kỹ thuật lập pháp.

Trong đó, Thành phố đề xuất một số nội dung thể hiện trong dự thảo Luật như tăng thẩm quyền cho Thủ đô về Tổ chức bộ máy như: chủ động quyết định thành lập các cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính đặc thù cấp thành phố, cấp huyện; Tăng số lượng đại biểu và đại biểu chuyên trách Hội đồng nhân dân Thành phố; Thành phố được chủ động quyết định biên chế cán bộ, công chức; số lượng viên chức trong các đơn vị sự nghiệp công lập; Giao, ủy quyền một số thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cho Thành phố trong lĩnh vực đầu tư, đầu tư công cho Thủ đô; Phân quyền cho Thành phố được quyết định chuyển mục đích sử dụng đất rừng sản xuất, đất trồng lúa sang các loại đất phi nông nghiệp phù hợp với Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cấp có thẩm quyền quyết định…

Chủ tịch Hội đồng nhân dân Tp.Hà Nội Nguyễn Ngọc Tuấn làm rõ đối với một số chính sách cụ thể như tăng số lượng đại biểu chuyên trách là gắn với tăng các nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân, đồng thồi tận dụng được tầng lớp nhân sĩ, trí thức tập trung tại Thủ đô, gắn với sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã. Việc tăng đại biểu chuyên trách của Thành phố vẫn bảo đảm trong tổng biên chế của toàn Thành phố. Do đó đề xuất này là phù hợp với thực tiễn yêu cầu phát triển của Thành phố.

Chủ tịch Hội đồng nhân dân Tp.Hà Nội Nguyễn Ngọc Tuấn cũng cho rằng cần thiết có cơ chế tăng thẩm quyền của Hội đồng nhân dân thành phố và mạnh dạn đưa các nội dung này vào dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), từ đó giải quyết được căn cơ, thấu đáo các nhiệm vụ rất quan trọng của Thủ đô.

Nhấn mạnh sự cần thiết sửa đổi Luật Thủ đô, Phó Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Phong cho biết, với cơ chế chính sách hiện có về cơ bản Hà Nội cũng giống như những địa phương khác nên những lợi thế riêng có của Hà Nội chưa có điều kiện được phát huy. Do đó việc sửa đổi Luật Thủ đô là cơ hội vàng của Thành phố khi cùng thời điểm điều chỉnh Điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô và lập Quy hoạch thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Hà Nội xác định con người, văn hóa và khoa học công nghệ là lợi thế vượt trội hơn so với các địa phương khác. Chính vì vậy các thể chế, chính sách đều được định hướng vào nhóm lợi thế này. Mặt khác, Hà Nội cần có thể chế, chính sách để thu hút nguồn lực từ bên ngoài, từ xã hội để đầu tư vào Hà Nội. Nhưng với hệ thống cơ chế, chính sách chung như hiện nay, Hà Nội không có riêng chính sách đặc thù thì sẽ rất khó đáp ứng được việc thu hút nguồn lực xã hội.

Nêu rõ trong bối cảnh hiện nay Thành phố rất cần có các quỹ như Quỹ di sản và phát triển văn hóa, Quỹ học bổng, Quỹ Bảo tồn, tái thiết khu nội đô lịch sử…hình thành các cụm công nghiệp văn hóa, sáng tạo có các chính sách đặc thù để thu hút được chủ thể sáng tạo như nghệ nhân, nghệ sĩ và doanh nghiệp trong lĩnh vực văn hóa để thúc đẩy phát triển lĩnh vực này.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của Luật Thủ đô (sửa đổi), Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng khẳng định, điều quan trọng nhất là Luật Thủ đô (sửa đổi) phải giao quyền cho Hà Nội, tạo động lực mới cho Thủ đô phát triển.

Dẫn chứng giao quyền cho Thủ đô quyết định đầu tư công, các dự án theo hình thức công - tư (PPP), đầu tư các dự án cầu quy mô lớn như các cầu qua sông tại Hà Nội (cầu Trần Hưng Đạo, cầu Tứ Liên) có tổng mức đầu tư trên 10.000 tỷ đồng (thuộc nhóm dự án trọng điểm quốc gia) hay các cầu liên tỉnh thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách trung ương như cầu Ngọc Hồi, cầu Vân Phúc...Theo Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng, nếu chờ các bước theo quy trình thủ tục, trình Quốc hội sẽ rất lâu, nếu giao cho Hà Nội thì chắc chắn Thành phố làm được. Thực tế vừa qua, để sớm giải quyết những nhu cầu bức xúc từ thực tiễn, đáp ứng mong mỏi của người dân, Thành phố đã chủ động dùng ngân sách địa phương để đầu tư cải tạo quốc lộ 6, làm đường cao tốc Hà Nội - Hòa Bình hay 14 km đường Vành đai 3 đoạn qua huyện Đông Anh..., Bí thư Thành ủy Hà Nội cho biết.

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng phát biểu

Ngoài ra, cũng cần mạnh dạn có cơ chế giao cho địa phương chủ trì giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường các sông liên tỉnh, liên vùng; quy định thời hạn sử dụng chung cư; cơ chế bảo tồn, phát huy các di tích văn hóa lịch sử, các làng nghề, huy động nguồn nhân lực chất lượng cao, xử lý các dự án còn tồn đọng, định mức đơn giá trong các trường hợp đặc biệt.

Giao quyền phải gắn với điều kiện, trách nhiệm

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) lần này với tầm nhìn mới, chiến lược mới không nên “bó cứng” theo 9 nhóm chính sách có trong đề xuất xây dựng Luật khi đề nghị đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 mà có thể nghiên cứu mở rộng thêm các chính sách phù hợp.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ yêu cầu trong quá trình xây dựng luật phải bảo đảm kế thừa Luật Thủ đô hiện hành, kế thừa và luật hóa các nghị quyết của Quốc hội đã áp dụng cho các địa phương, kế thừa và luật hóa các nghị quyết của Quốc hội đã áp dụng cho Hà Nội. Tập trung thể chế hóa quy định trong Nghị quyết số 15-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 thể hiện rõ cơ chế, chính sách đặc thù so với pháp luật hiện hành nhưng trong khuôn khổ chủ trương của Đảng và Hiến pháp.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu tại buổi làm việc

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định bày tỏ tán thành với việc phân cấp, phân quyền, ủy quyền trong dự thảo Luật nhưng trọng tâm là phân quyền, giao quyền. Tức giao một số thẩm quyền đang ở Quốc hội, Chính phủ hay bộ, ngành cho Hà Nội và đơn vị trực thuộc. Đồng thời lưu ý giao quyền thì phải có “phanh”, phải gắn với điều kiện, trách nhiệm bởi quyền hạn càng cao trách nhiệm càng lớn, cùng với đó phân quyền gắn với điều kiện thực hiện để bảo đảm tính khả thi, gắn với kiểm tra giám sát, bảo đảm kỉ luật kỉ cương. Phân quyền thế nào thì cũng cần bảo đảm đầu tiên, trước nhất là sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ.

Chỉ rõ những yêu cầu trên, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị tiếp tục thảo luận, giải trình những nội dung còn ý kiến khác nhau để đi đến đồng thuận và tăng cường công tác thông tin tuyên truyền.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng tán thành nhiều nội dung trong dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), trong đó luật hóa mô hình chính quyền các cấp của Hà Nội, bao gồm mô hình chính quyền đô thị và tổ chức hoạt động của Hội đồng nhân Tp.Hà Nội theo Nghị quyết của Quốc hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng phát biểu

Về quy định đặc thù về thành lập một số đơn vị chuyên môn thuộc cấp thành phố và cấp huyện, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng bày tỏ ủng hộ phân cấp mạnh hơn cho chính quyền thành phố, trao thẩm quyền mạnh mẽ cho chính quyền thành phố trong quyết định tổ chức bộ máy, biên chế của thành phố để tạo tính ổn định lâu dài khi được quy định trong luật. Đồng thời lưu ý, trao quyền cũng phải gắn với giới hạn quyền, trách nhiệm và kiểm soát việc thực hiện.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, phân cấp mạnh mẽ hơn cho Thành phố để Thành phố có được sự chủ động về cơ cấu, tổ chức bộ máy, biên chế, xác định cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính cũng chính là đột phá để Thành phố khơi thông nguồn lực, huy động được nguồn lực bên ngoài để phát triển trong giai đoạn tới.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng cho rằng việc xây dựng chính sách quản lý phát triển Thủ đô cần rà soát để thực sự là những chính sách đặc thù, tránh dàn trải, tập trung, trọng điểm vào những nội dung có thể làm được trong giai đoạn hiện nay để bảo đảm tính khả thi. Đồng thời cần có lý giải một cách thuyết phục về một số nội dung mới như tăng đại biểu chuyên trách, quy định đặc thù về cấp chính quyền thành phố thuộc thành phố…

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cùng dự buổi làm việc

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cũng lưu ý tiến độ trình dự án Luật, đề nghị bám sát chương trình công tác của Ủy ban Thường vụ Quốc, dự kiến trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại phiên họp tháng 9/2023, do đó cần sớm hoàn thiện hồ sơ dự án Luật để các cơ quan của Quốc hội tổ chức thẩm tra. Đồng thời nhấn mạnh Luật Thủ đô không phải chỉ riêng của Hà Nội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho rằng trách nhiệm xây dựng luật không phải chỉ riêng của Bộ Tư pháp và Hà Nội mà có trách nhiệm chung của các cơ quan trong đó có Ủy ban Pháp luật và các cơ quan của Quốc hội.

Cùng quan điểm về việc cần phân cấp, phân quyền mạnh hơn nữa cho Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho rằng dự thảo Luật cần hoàn thiện, làm rõ thêm để bảo đảm tính khả thi, dễ thực hiện các chính sách ưu đãi, đặc thù, tăng cường phân cấp cho chính quyền thành phố trong lĩnh vực quy hoạch kiến trúc, phát triển đô thị, hạ tầng kỹ thuật đô thị, nhà ở, cải tạo chỉnh trang đô thị, cải tạo chung cư cũ. Cần xác định rõ mô hình đặc thù của Thủ đô để từ đó, với vai trò trung tâm của vùng đô thị lớn, vùng Thủ đô để xác định rõ cơ chế, chính sách ưu đãi đầu tư phát triển phù hợp với vai trò, vị thế của thành phố. Đồng thời kiểm soát chặt chẽ dân số khu vực nội đô lịch sử, bảo vệ giữ gìn phát triển không gian cây xanh, mặt nước, bảo đảm kiến trúc đô thị, cảnh quan đặc trưng của Thủ đô gắn với bảo vệ môi trường và khai thác không gian ngầm.

Kết luận nội dung làm việc, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ Hà Nội là đô thị đặc biệt. Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) phải quy định các vấn đề liên quan đến quản trị đô thị đặc biệt, đồng thời thể chế hoá được vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Thủ đô. Thực chất Luật Thủ đô là một đạo luật về phân quyền để thực hiện hiệu quả nhất các yêu cầu quản trị, phát triển Thủ đô trên tất cả các lĩnh vực huy động, quản lý, khai thác các nguồn nhân lực, vật lực, tài lực, xây dựng hệ thống chính trị Thủ đô, Chủ tịch Quốc hội làm rõ.

Các quy định của Luật Thủ đô cần được xây dựng theo hướng phân quyền mạnh mẽ, đổi mới mô hình quản trị, nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền Thủ đô trên tất cả các mặt của đời sống kinh tế - xã hội.

Cùng với đó, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, Luật Thủ đô (sửa đổi) phải tạo cơ sở pháp lý giúp Thủ đô tháo gỡ được các khó khăn, vướng mắc, giải quyết được những hạn chế, bất cập hiện nay, trước hết là cơ chế, chính sách tài chính để đầu tư phát triển hạ tầng, xử lý ô nhiễm môi trường, di dời các cơ sở y tế, giáo dục ra khỏi nội đô, cải tạo chung cư cũ, các dự án tồn đọng...

Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ kết luận nội dung làm việc

PVA